یاوکیل معرفی بهترین وکلا و مشاورین حقوقی در اصفهان- اموزش نکات حقوقی
نحوه عملی مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت برای وکلای پایه یک دادگستری به نقل از مجله مدرسه حقوق
سالار جهانگیری[1]
امیر امیری[2]
چکیده
در این مقاله سعی شده است طریقه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به صورت موجز و مختصر در اختیار وکلای عزیز و گرامی قرار گیرد تا چنانچه در پروندههای مطالبه مهریه به اداره اجرای اسناد رسمی مراجعه نمودند، چشمانداز و شمایی کلی از مراحل اجرای ثبت در ذهن خود داشته باشند. شایان ذکر است مرجع اصلی مستندات اداره اجرای اسناد رسمی، آییننامه اجرای مفاد اسناد رسمی میباشد، بنابراین مطالب عنوان شده کاملاً جنبه کاربردی دارد و سنگ بنای تلاش ما بر توضیح و واکاوی آییننامه اجرای مفاد اسناد رسمی و رویه عملی گذاشته شده است.
محاسن مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
فارغ از قوانین و بخشنامه اخیری که برای مطالبه مهریه، در ابتدا مراجعه به اداره اجرای اسناد رسمی را لازم می داند، در حالت عادی همان گونه که میدانیم مطالبه مهریه از دو طریق مراجعه به دادگاه خانواده یا مراجعه به اجرای ثبت امکانپذیر است. با عنایت به محاسنی که ذیلاً بیان خواهیم کرد، مطالبه مهریه از طریق مراجعه به اداره اجرا، مرجح است:
1- اصولاً با مراجعه زوجه به محاکم دادگستری، به دلیل شکسته شدن حریم اقدامات و روابط عاطفی زوجین و فرو ریختن قبح مراجعه به محاکم که در بین جامعه ایرانی، رجوع زن به دادگاه را امری ناپسند تلقی مینماید، امکان سازش تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا میکند و گاهی سازش را غیرممکن میسازد. اصطلاحاتی که بین قضات محاکم خانواده مرسوم است، آن است که «دعوی مطالبه مهریه دروازه طلاق است». از این جهت مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک، که به دلیل طبیعت اداری آن، کراهت کمتری از دید جامعه دارد، میتواند آثار زیان بار عدم ایجاد سازش را تا حدود زیادی کاهش دهد.
2- مطالبه مهریه از طریق محاکم دادگستری که با تقدیم دادخواست و رعایت مقررات شکلی دیگر، صورت میگیرد، مستلزم تعیین وقت و رسیدگی (شکلی – ماهوی) میباشد که این امر فرایند دادرسی را طولانیتر میکند و از طرفی بر تراکم و حجم پروندهها میافزاید. در صورتی که در مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به صرف تقاضای ذی نفع از دفتر ازدواج مربوطه، عملیات اجرایی بدون تعیین وقت آغاز میشود.
3- در اجرای ثبت، عملیات اجرایی به مجرد درخواست کتبی زوجه یا اشخاص ذیسمت، شروع میشود ولی در محاکم دادگستری عملیات اجرایی پس از فرایند دادرسی و صدور حکم قطعی با درخواست اجرای حکم توسط محکوم له یا نماینده او شروع میشود.
4- مراجعه به محاکم دادگستری علاوه بر پرداخت هزینه دادرسی، مستلزم پرداخت هزینه اجرایی میباشد، در صورتی که با مراجعه به اجرای ثبت، فقط حقالاجرا تعلق میگیرد.
5- از طریق مراجعه به
اجرای ثبت با استناد به ماده 17 قانون گذرنامه، امکان ممنوعالخروج کردن زوج با
سرعت بیشتری وجود دارد، در صورتی که این امکان در مراجعه به محاکم دادگستری با
توجه به اختلاف نظراتی که بین قضات وجود دارد، در اکثر موارد متصور نیست. در عین
حال که نظریه مشورتی شماره 5086-7 اداره حقوقی
میگوید: « مطالبه مهریه از جمله دعاوی مالی بوده و مطالبه آن از دادگاه مسبب
ممنوعالخروج شدن زوج نمیشود».
ترتیب درخواست صدور اجرائیه
الف: درخواست ذی نفع
صدور اجرائیه با درخواست ذینفع است. این درخواست الزاماً باید کتبی باشد، بنابراین درخواست شفاهی پذیرفته نمیشود. مضافاً اینکه این درخواست از طریق فرمهای چاپی مخصوص که از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک تهیه و در اختیار دفاتر ازدواج و طلاق قرار میگیرد، به عمل میآید.
ب: مندرجات تقاضانامه
مطابق ماده 3 آییننامه، تقاضانامه صدور اجرائیه (مهریه) طبق فرم مخصوص تنظیم میشود و باید شامل نکات زیر باشد:
1- نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کدملی، محل اقامت درخواستکننده اجرائیه یا نماینده قانونی او.
2- نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، محل صدور، نام پدر، تاریخ تولد، کدملی، محل اقامت متعهد.
3- موضوعی که اجرای آن تقاضا شده است.
4- شماره و تاریخ مستند درخواست صدور اجرائیه.
ج: نمونه یک تقاضانامه
سردفتر محترم دفترخانه ازدواج شماره ………………… شهرستان ………………..
با سلام؛
احتراماً با توجه به عقدنامه تنظیمی در آن دفتر، این جانب …………………… در تاریخ ……………….. با مهریهای معادل ……………. ریال/سکه به عقد دائم آقای ………………. درآمدهام. از آنجا که مهریه حق قانونی زن بوده و به عنوان دین بر ذمه زوج قرار داشته و عندالمطالبه میباشد، نامبرده علی رغم درخواستهای مکرر از تأدیه مهریه قانونی این جانب خودداری مینماید.
لذا خواهشمند است به موجب این درخواست، ضمن صدور اجرائیه نسبت به وصول مهریه هرگونه اقدام لازم را مبذول فرمایید.
امضاء زوجه
مرجع صالح درخواست صدور اجرائیه
برابر بند ج ماده 2 آئیننامه در مورد مهریه و تعهداتی که ضمن ثبت ازدواج و طلاق و رجوع شده، نسبت به اموال منقول و سایر تعهدات (به استثنای غیرمنقول) از دفتری که سند را تنظیم کرده است و نسبت به اموال غیرمنقول که در دفتر املاک به ثبت رسیده است، از دفتر اسناد رسمی تنظیمکننده سند درخواست فوق انجام می شود. به عنوان مثال چنانچه عقد نکاح، در دفتر ازدواج 328 تهران به ثبت رسیده باشد، در این فرض زوجه باید درخواست صدور اجرائیه را به این دفتر تقدیم نماید.
البته ناگفته نماند بند مذکور در خصوص اموال منقول و غیرمنقول، قائل به تفکیک شده است و صلاحیت دفتر ازدواج را صرفاً نسبت به اموال منقول تعریف و محدود کرده است.
بند 4 آییننامه متحدالشکل شدن ثبت ازدواج و طلاق مصوب مرداد ماه 1311 در خصوص ثبت مهریه اموال غیرمنقول میگوید: «در مواردی که اموال غیرمنقول، مهر قرار داده میشود برای اینکه سند ازدواج نسبت به ملک رسمیت حاصل نماید، اگر ملک ثبت شده باشد و صاحب دفتر ازدواج دارای دفتر اسناد رسمی هم باشد، بایستی ورقه ازدواج را در دفتر رسمی هم مطابق مقررات ثبت نموده و خلاصه آن را مطابق مقررات قانون و نظام نامۀ ثبت تهیه نموده به دفتر املاک بفرستد و اگر ملک ثبت نشده باشد بایستی سند ازدواج را در دفتر اسناد رسمی ثبت کند و در صورتی که صاحب دفتر ازدواج دارای دفاتر اسناد رسمی نباشد، بایستی سند ازدواج را تحت مسئولیت، به یکی از دفاتر اسناد رسمی حوزه خود و اگر در آن حوزه دفتر اسناد رسمی نباشد، به یکی از نزدیک ترین دفاتر اسناد رسمی حوزه مربوطه ارسال دارد تا مطابق مقررات به ثبت برسد».
مطالبه مهریه توسط وکیل زوجه
در تبصره ذیل ماده 3 آییننامه، مصرح است که درخواست اجرا میتواند از طرف وکیل زوجه باشد. پیوست نمودن وکالت نامه وکیل به درخواست اجرا به منظور احراز سمت درخواستکننده، لازم است. پر واضح است که وکیل اعم است از وکلای دادگستری یا غیر آنها، زیرا هیچ دلیلی وجود ندارد که وکیل یاد شده از بین کسانی باشد که دارای پروانه وکالت دادگستری است. در این خصوص چند نکته در خور توجه است؛
نکته اول: چنانچه وکیل، غیر از وکلای دادگستری باشد، وکالت تنظیمی الزاماً باید به موجب سند رسمی باشد. حدود اختیارات وکیل و حقالوکاله او در سند وکالت معین و مشخص باشد.
نکته دوم: چنانچه وکیل از وکلای دادگستری باشد، وکیل موظف است تمبر مالیاتی بر روی وکالت نامه، الصاق و ابطال نماید.
نکته سوم: در حدود اختیارات وکیل این موارد نیاز به تصریح دارد: درخواست صدور اجرائیه، تعقیب عملیات اجرایی از طریق اجرای ثبت، دریافت مهریه مورد اجرا، درخواست اجرای صلح و سازش. سایر موارد مثل درخواست تأمین و درخواست ممنوعالخروج کردن زوج، نیاز به تصریح ندارد، زیرا با استناد به قاعده اذن در شیء، اذن در لوازم آن نیز هست، به موارد مذکور قابل تسری و تعمیم میباشد.
نکته چهارم: مطابق ماده 13 آییننامه تعرفه حقالوکاله، حقالمشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری، حقالوکاله امور اجرایی در شعب اجرای ثبت، حداکثر 2% نسبت به موارد اجرا (مهریه) میباشد که در هر صورت از 000/000/5 (پنج میلیون) ریال تجاوز نخواهد کرد. البته توافق بین وکیل و موکل به بیش از مبلغ مذکور به شرطی که به موجب قرارداد حقالوکاله باشد، منعی ندارد، اما آنچه را به عنوان حقالوکاله میتوان بابت هزینهها محاسبه و از زوج مطالبه کرد، همان است که در آییننامه پیشبینی شده است.
نکته پنجم: وکیل موظف است معادل حقالوکاله دریافتی (طبق آییننامه یا توافق) روی وکالت نامه، تمبر مالیاتی الصاق و ابطال نماید.
تکالیف سر دفتر
تکالیف مربوط به صدور اجرائیه، وفق ماده 5 آییننامه، سردفتر مکلف به رعایت و انجام موارد زیر می باشد:
1- احراز هویت درخواستکننده
اینکه در متن ماده به جای «متقاضی» از کلمه «درخواستکننده» استفاده شده، مؤید این است که درخواست، منحصر به متقاضی نیست، بلکه وکیل، قیم و ورثه میتوانند درخواست صدور اجرائیه بدهند.
2-احراز صلاحیت دفتر
همان طور که گفته شد دفتر ازدواج، صلاحیت صدور اجرائیه نسبت به مهریهای را دارد که مورد اجرا، مربوط به اموال منقول باشد و لاغیر، بنابراین دفتر ازدواج، صلاحیت صدور اجرائیه نسبت به اموال غیرمنقول را ندارد.
3- صدور اجرائیه
سردفتر رونوشت سند را در برگه های ویژه ظرف 24 ساعت با خط خوانا (یا تایپ کامپیوتری) در سه نسخه (و چنانچه متعهد، متعدد باشد مثلاً بخشی از مهریه بر ذمه پدر زوج باشد دو نسخه امضا میشود) تهیه کرده و موضوعی را که باید اجرا شود (مطالبه سکه، وجه نقد و…) در محل مخصوص آن نوشته، ظرف 48 ساعت از تاریخ وصول تقاضا برگه های اجرائیه را امضا کرده و به مُهر ویژه (اجرا شود) برساند.
4- ارسال اجرائیه به اداره ثبت
فراز پایانی ماده مارالذکر بیان میدارد «برای اجرا نزد مسئول اجرا میفرستد و رسید دریافت میکند». نکته قابل توجه این است که هر چند ماده با این عبارت پایان میپذیرد که «عملیات اجرا بلافاصله آغاز میشود» این نکته در خور توجه است که فرایند اجرا از زمان درخواست صدور اجرائیه آغاز میشود، نه از زمان دریافت اجرائیه توسط مسئول اجرا ثبت. به عبارت دیگر درخواست اجرا و اقدامات سردفتر نیز جزء عملیات اجرایی قلمداد میگردد.
5- مطلع کردن متعهد (زوج یا ضامن) از صدور اجرائیه
ادامه مطلب را در وب سایت گروه وکلای جوادی نژاد بخوانید —- کلیک کنید
[1] . کارشناس اداره اجرای اسناد رسمی اصفهان
[2] . کارشناس اداره اجرای اسناد رسمی اصفهان
